Τι είναι η 4η δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους;

Η 4η δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους αποσκοπεί στην άρση των υπολειπόμενων εμποδίων για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου. Η προτεινόμενη νομοθεσία έχει σκοπό να μεταρρυθμίσει τον σιδηροδρομικό τομέα της ΕΕ ενθαρρύνοντας τον ανταγωνισμό και την καινοτομία στις εγχώριες αγορές επιβατών. Έχει επίσης σκοπό να θέσει σε εφαρμογή διαρθρωτικές και τεχνικές μεταρρυθμίσεις. Το τελικό αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι η μεγαλύτερη ασφάλεια, διαλειτουργικότητα και αξιοπιστία του ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού δικτύου.
Η δέσμη περιλαμβάνει 6 νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής. 

Γιατί χρειάζεται; 

Πολιτική για το Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ)

Η 4η δέσμη για τους σιδηροδρόμους στηρίζει τη νέα πολιτική της ΕΕ για το ΔΕΔ-Μ, η οποία εγκαινιάστηκε την 1η Ιανουαρίου 2014. Καθορίζει 9 βασικούς διαδρόμους μεταφορών στην επικράτεια της ΕΕ με στόχο:

• την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης
• την αποκατάσταση των ελλειπόντων κρίκων στις διασυνοριακές συνδέσεις
• την προώθηση της ενοποίησης και της διαλειτουργικότητας μεταξύ διαφόρων τρόπων μεταφοράς

Το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο είναι αυτή τη στιγμή κατακερματισμένο. Τα διάφορα κράτη μέλη χρησιμοποιούν διαφορετικά πρότυπα ασφαλείας και διαφορετικά τεχνικά συστήματα.
Οι διασυνοριακές σιδηροδρομικές μεταφορές, για παράδειγμα, πρέπει να λαμβάνουν έγκριση ασφαλείας από πολλές διαφορετικές εθνικές αρχές και να λειτουργούν με πολλά διαφορετικά συστήματα σηματοδότησης.
Αυτό καθιστά πολύπλοκη και ακριβή την είσοδο στην αγορά νέων σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και νέου τεχνικού εξοπλισμού.
Με την εξάλειψη των υπολειπόμενων εμποδίων στον ενιαίο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό χώρο, η προτεινόμενη 4η δέσμη για τους σιδηροδρόμους θα συμβάλλει στη δημιουργία ενός ανταγωνιστικότερου σιδηροδρομικού τομέα, με καλύτερες συνδέσεις μεταξύ της ΕΕ και των γειτονικών της χωρών.
Οι αλλαγές θα βοηθήσουν επίσης την ΕΕ να επιτύχει τους στόχους μείωσης των εκπομπών και θα ενθαρρύνει την αυξημένη χρήση των σιδηροδρομικών μεταφορών, όπως υπογραμμίζεται στη Λευκή Βίβλο για τις μεταφορές της Επιτροπής του 2011. 

Αναλυτικά

Οι προτάσεις στο πλαίσιο της 4ης δέσμης για τους σιδηροδρόμους έχουν τέσσερις βασικούς στόχους:

1. Λειτουργικά πρότυπα και εγκρίσεις
   Οι αλλαγές έχουν σκοπό να μειώσουν το διοικητικό κόστος για τις σιδηροδρομικές εταιρίες και να διευκολύνουν την είσοδο νέων επιχειρήσεων στην αγορά. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων (ΕΟΣ) θα καταστεί ο μοναδικός φορέας έκδοσης εγκρίσεων οχήματος και πιστοποιητικών ασφαλείας για τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις.
2. Αποτελεσματική οργάνωση
   Οι προτεινόμενες αλλαγές έχουν σκοπό να ενισχύσουν τον ρόλο των διαχειριστών υποδομής - δηλαδή των υπεύθυνων για τις σιδηροδρομικές γραμμές - διασφαλίζοντας την πλήρη επιχειρησιακή και οικονομική ανεξαρτησία τους από τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις. Οι διαχειριστές υποδομής θα ελέγχουν επίσης όλους τους τομείς που βρίσκονται στο επίκεντρο του σιδηροδρομικού δικτύου, όπως ο σχεδιασμός των υποδομών, τα χρονοδιαγράμματα καθώς και οι καθημερινές εργασίες και η συντήρηση.
3. Άνοιγμα των εσωτερικών αγορών επιβατών
   Η 4η δέσμη για τους σιδηροδρόμους περιλαμβάνει την πρόταση για το άνοιγμα των εσωτερικών σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών σε νέους φορείς και υπηρεσίες από τον Δεκέμβριο του 2019. Οι επιχειρήσεις θα μπορούν είτε να προσφέρουν ανταγωνιστικές υπηρεσίες, όπως νέα σιδηροδρομική υπηρεσία σε συγκεκριμένο δρομολόγιο, είτε να υποβάλλουν προσφορά για την ανάθεση σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας μέσω διαγωνισμού. Οι προτεινόμενες αλλαγές θα καταστήσουν τους διαγωνισμούς υποχρεωτικούς για την ανάθεση συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας για σιδηροδρομικές μεταφορές στην ΕΕ.
4. Προσέλκυση εξειδικευμένου προσωπικού
   Οι προτάσεις αναγνωρίζουν τη σημασία της προσέλκυσης εξειδικευμένου και δραστήριου προσωπικού στον σιδηροδρομικό τομέα. Συγκεκριμένα, οι αλλαγές θα επιτρέψουν στα κράτη μέλη να προστατεύουν καλύτερα τους εργαζόμενους όταν οι συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας μεταβιβάζονται σε νέους επιχειρηματίες.

Η νομοθεσία για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων περιλαμβάνει τεχνικές προτάσεις και προτάσεις σχετικά με τη διακυβέρνηση και το άνοιγμα της αγοράς.
Ο τεχνικός πυλώνας περιλαμβάνει επικαιροποίηση τριών υφισταμένων νομοθετικών πράξεων:

• πρόταση για την αναθεώρηση του κανονισμού για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων - 2013/0014(COD)
• πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας για τη διαλειτουργικότητα του σιδηροδρομικού συστήματος στην ΕΕ - 2013/0015(COD)
• πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων - 2013/0016(COD)

Οι πυλώνες για τη διακυβέρνηση και το άνοιγμα της αγοράς περιλαμβάνουν τροποποιήσεις δύο υφισταμένων νομοθετικών πράξεων και την κατάργηση μίας νομοθετικής πράξης:

• πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς εγχώριων επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών- 2013/0028(COD)
• πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας για την ίδρυση του ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου -2013/0029(COD)
• πρόταση για την κατάργηση του κανονισμού περί κοινών κανόνων για τη διευθέτηση των λογαριασμών των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων 2013/0013(COD)

Ο ρόλος του Συμβουλίου

Οι 6 προτάσεις στο πλαίσιο της 4ης δέσμης για τους σιδηροδρόμους θα γίνουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και θα εγκριθούν μέσω της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας.
Το Συμβούλιο ως εκ τούτου συννομοθετεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Συμβούλιο έχει καταλήξει ήδη σε γενική προσέγγιση σε πρώτη ανάγνωση όσον αφορά τις τρεις προτάσεις για τον τεχνικό πυλώνα. Οι προτάσεις για τη διακυβέρνηση και το άνοιγμα της αγοράς βρίσκονται στο στάδιο της πρώτης ανάγνωσης.