Τα τρένα που μείναν'...

ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΙΑΦΚΟΣ

Απας ο λαός του Βόλου και των πέριξ χωρίων ζητωκραυγάζει καθώς φεύγει το τραίνον, απερίγραπτος δε είναι ο ενθουσιασμός. Η πορεία, λαμπρά και ταχεία. Το Πήλιον αντίκρυ χιονοσκεπές. Ο δρόμος βαίνει κανονικώς εις ύψος, οπόθεν η θέα του λιμένος μαγική. Αρχεται η κατάβασις. Ο Ολυμπος εις το βάθος. Εις την κοιλάδα ποιμένες ίστανται ορώντες την κίνησιν της καταπληκτικής προόδου εν Θεσσαλία».
Ενα ανοιχτό σε όλους τους καιρούς μουσείο ατμομηχανών - See more at: http://www.enet.gr/article?id=385846&a=ViewArticle#sthash.CY6DhG9x.dpufΤα παραπάνω έγραφε η «Παλιγγενεσία» στις 23 Απριλίου 1884, με την ευκαιρία των εγκαινίων της σιδηροδρομικής γραμμής Βόλου-Λάρισας, με υψηλό επιβάτη το βασιλιά Γεώργιο. Η διαδρομή διαρκούσε τότε 2,5 ώρες, όπερ σημαίνει πως έχει κάπως προοδεύσει αυτή η χώρα, αφού σήμερα πια διαρκεί μόνο μία.
Η ατμομηχανή άραγε που κινούσε το συρμό να ήταν μια «Κρουπ», μια «Γιουνγκ» ή μια «Τουμπίζ»; Και στην πρώτη απορία προστίθεται και δεύτερη: ήταν άραγε μια από τις δώδεκα που σκουριάζουν στη σειρά στο σιδηροδρομικό σταθμό του Βόλου, μουσειοθετημένες κατά τον ΟΣΕ, επί της ουσίας «θαμμένες» πάνω από την επιφάνεια του εδάφους, για όποιον έχει ψυχή και τις λυπάται. Απορία ψάλτου, βηξ!
Ο Σταθμός του Βόλου, χειροκίνητο όχημα μεταφοράς προσωπικού και μετρητές πίεσης της θερμοκρασίας των ατμομηχανών Να πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Οι πανέμορφες αυτές ατμομηχανές, προφανώς μοναδικά κομμάτια που χρησιμοποιήθηκαν στη γραμμή Παλαιοφαρσάλων-Καλαμπάκας ή στη γραμμή της Λάρισας, ήταν διάσπαρτες στο χώρο του σταθμού του Βόλου, με τα δέντρα να... φυτρώνουν στα σωθικά τους.
Οπως λέει ο Γιάννης Αντωνιάδης, ο πολιτικός μηχανικός, προϊστάμενος στο τμήμα Γραμμής και Κτηρίων, συγκεντρώθηκαν προ πενταετίας και τοποθετήθηκαν στις ειδικές πλατφόρμες που δημιουργήθηκαν επί τούτου. Με σύστημα αποχέτευσης και ηλεκτροδότησης αλλά και έτοιμα τα θεμέλια για τη δημιουργία στεγάστρου, θα άντεχαν στο χρόνο αν το τελευταίο είχε τοποθετηθεί. Ατυχώς χρειάζεται μελέτη και όχι απλώς μερικές δεκάδες μέτρα λαμαρίνας. Και εκεί το πράγμα έχει κολλήσει. Το αποτέλεσμα είναι να κάνει ελεύθερα ο χρόνος τη δουλειά του και κάποιοι άστεγοι να βρίσκουν περιστασιακά καταφύγιο.
Ευτυχώς η φύλαξη του σταθμού δεν επιτρέπει στους συνήθεις υπόπτους, που έχουν κατακλέψει τον ΟΣΕ, να τις απογυμνώσουν από τα εξαρτήματά τους και να τα πουλήσουν ως σίδηρο. Το ανέκδοτο της ιστορίας είναι πως σε ξένα έντυπα έχουν γίνει σχετικές δημοσιεύσεις γι' αυτές, όπως και για το χαριτωμένο μουσείο-εκθετήριο που βρίσκεται στο εσωτερικό του σταθμού. Μια προσπάθεια που έγινε για να τις βλέπουν και οι ντόπιοι δυστυχώς ατύχησε. Το σχέδιο ήταν να κατεδαφιστεί ένα τμήμα της μάντρας προς την οδό Φερών, αλλά εδώ μπήκε στη μέση η Ε' Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων και ζήτησε ευλόγως ειδική μελέτη, αφού η εν λόγω μάντρα έχει ενδιαφέροντα στοιχεία· άλλωστε κάποτε χώριζε τα επονομαζόμενα Παλιά από τη νέα πόλη του Βόλου. Και βεβαίως για να γίνουν οι μελέτες χρειάζονται απαραιτήτως χρήματα.
Μηχάνημα κοπής εισιτηρίων.Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το μουσείο που βρίσκεται στον πρώτο όροφο του παλαιού αποκατεστημένου σταθμού (έργο του Εβαρέστο ντε Κίρικο περί το 1890). Περιλαμβάνει, στις τέσσερις μικρές αίθουσές του, εξαρτήματα των τρένων που πήγαιναν προς την Καλαμπάκα, αλλά και προς τις Μηλιές. Φανοί, πινακίδες, μηχανές που έκοβαν τα εισιτήρια, δείκτες θερμοκρασίας, μικρές σόμπες και τέλος μια σειρά από φωτογραφίες εποχής του Γ. Καφενταράκη, που δείχνουν τη διαδρομή του τρένου από τον Βόλο στις Μηλιές. Κι ακόμα, πολλά βιβλία οικοδομικής (στα γαλλικά) για τους σταθμούς, τα βαγόνια κ.τ.λ.
Πολλά από τα εκθέματα βρίσκονταν στα χέρια ιδιωτών που τα φυλούσαν ως κόρες οφθαλμού από επίδοξους κλέφτες. Ενα θέμα βέβαια είναι ποιοι βλέπουν τα εκθέματα. Σχολεία και ιδιώτες, αλλά, αφού δεν έχει προβλεφθεί οργανική θέση φύλακα, εφ' όσον ενδιαφέρεστε να τα δείτε τότε πρέπει να απευθυνθείτε στη γραμματεία του Τμήματος Γραμμής, τηλ. 24210-23625.
Στο «Συνοπτικό Ιστορικό των Ελληνικών Σιδηροδρόμων» του Πρόδρομου Ματζαρίδη, στο κεφάλαιο «Σιδηρόδρομος Θεσσαλίας» διαβάζουμε μερικές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες. Το σχέδιο για την κατασκευή σιδηροδόμου Θεσσαλίας μπήκε σε ενέργεια τρία χρόνια μετά την προσάρτηση του νομού, στα 1881. Η δε πρώτη σύμβαση για την κατασκευή τους υπογράφτηκε μεταξύ του τότε υπουργού Εσωτερικών Ν. Παπαμιχαλόπουλου και των μηχανικών «Εβαρίστου Κυρίκου και Αρμάουντ Χεννεβέρ, εκπροσώπων του τραπεζίτη της Κωνσταντινούπολης Θ. Μαυρογορδάτου για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής μεταξύ Βόλου-Λάρισας».
Κατά τα γνωστά ελληνικά, υπήρξε αρκετή μουρμούρα και επικινδυνολογία μέχρι τα εγκαίνια, ενώ τα δρομολόγια άρχισαν κανονικά για το κοινό την επομένη. Τον Νοέμβριο δε του 1884 άρχισε και η εκμετάλλευση της γραμμής από το Βελεστίνο στα Φάρσαλα.
Μία επιγραφή από τα μακρινά χρόνια, όταν το κάπνισμα επιτρεπόταν Η εφημερίδα «Αγών» έγραφε στο φύλλο της 23ης Απριλίου 1884: «Ας μη λησμονήσωμεν ότι εν έτει 1881 μία πυροβολαρχία εδαπάνησεν ημέρας όλας δεκαπέντε όπως μεταβεί από Αθηνών εις Βόνιτσα, ήτοι όσαι ημέραι αρκούν προς μετάβασιν εις Αμερικήν εκ της Ελλάδος. Πάσα νέα γραμμή σιδηροδρομική ανοιγμένη είναι και μία μάχη κερδαινομένη εν τω μεγάλω εθνικώ αγώνι». 7